وقف‌های ویژه زیارت در عصر صفوی/ نگاهی به تمهیدات حمایت از زائران امام رضا(ع) در چهار قرن پیش
تاریخ انتشار: ۱۱ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۹۷۷۷۲۲
بزرگان ساکن این شهر و نیز افراد صاحب نفوذ و دست به خیری که در کسوت زائر وارد مشهد می‌شدند، با وقف اموال خود برای تأمین نیازهای رفاهی و روزمره زائران، مجموعه‌ای از وقف‌های زواری را پدید آوردند که هنوز هم بسیاری از آن‌ها پابرجاست.
قدیمی‌ترین سند
قدیمی‌ترین اسناد مربوط به وقف‌های زواری، مربوط به دوره صفویه است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بانوان واقف و وقف زوّاری
دامنه موقوفه‌های زوّاری، در دوره شاه تهماسب‌یکم گسترش چشمگیری داشت. این را می‌توان از اسناد برجا مانده به خوبی فهمید. مسلماً تعداد این موقوفه‌ها، بسیار بیشتر از اسنادی بوده که به دست ما رسیده است. حدود ۱۰ سال پس از سیدلطیف، امیر سیدجلال‌الدین محمد نیز رقباتی را وقف زائران حرم رضوی کرد؛ طبق وقف‌نامه او، زائران در راه مانده و فقیر می‌توانند از درآمد موقوفه بهره ببرند، مشروط بر آنکه برای خیر دنیا و آخرت واقف دعا کنند. ابوالفتح علی الحسینی نیز از واقفانی است که به حوزه وقف زوّاری توجه داشته و سند وقف او، مربوط به سال ۹۵۷قمری / ۹۲۹شمسی هنوز موجود است. گسترش این موقوفه‌ها در دوره فرمانروایان بعدی صفویه هم ادامه داشت و حتی در بین واقفان این عرصه می‌توان به بانوان خیّر و نیک‌اندیش هم برخورد کرد؛ مثلاً «آغاخانم بنت ارشدی‌بیک ذوالقدر» که احتمالاً از وابستگان اُمرای صفویِ قزلباش و طایفه ذوالقدر بود در سال ۹۹۷قمری یعنی دوره شاه عباس یکم، درآمد بخشی از املاک وقفی خود را به امور زائران و رسیدگی به احوالات آنان اختصاص داد.
۲ واقف برجسته با رویکرد خاص
در میان چهره‌های واقف دوره صفوی، دو چهره معروف یعنی مهدی قلی بیگ، میرآخور شاه‌عباس و بانی حمام مشهور بازار فرش مشهد و همچنین صفی قلی‌خان، بیگلربیگی مشهد در دوره شاه‌عباس دوم، نگاهی ویژه و اختصاصی به وقف زوّاری داشته‌اند. مهدی قلی بیگ، مزرعه «جاغر» از بلوک تبادکان را در سال ۱۰۱۱قمری وقف طلاب و زائران فقیر کرده و شرط کرده است تا زمانی که در مشهد شخص مستحقی وجود دارد، عواید موقوفه را در جای دیگری خرج نکنند. صفی قلی‌خان که مجموعه موقوفات او در محله چهارباغ مشهد و نیز مزرعه گوجگی در بلوک تبادکان قرار دارد، نگاهی اختصاصی‌تر به وقف زوّاری داشته است. او بخشی از عواید موقوفه را وقف زائران نیازمند و در راه مانده کرده و در این بین تأکید دارد زائران بحرینی و زائرانی که از عتبات به مشهد مقدس می‌آیند، نسبت به دیگر زائران در بهره‌مندی از عواید این موقوفه، حق تقدم دارند. وقف‌نامه صفی قلی‌خان در سال ۱۰۷۶قمری تنظیم شده است. نمونه دیگر از چنین رویکردی در وقف زوّاری را می‌توان در موقوفه حاجی علی‌اکبر اصفهانی که اواخر دوره صفویه و در سال ۱۱۰۴قمری تنظیم شده است، ملاحظه کرد. او مزارعی را در بلوکات میان‌ولایت، رادکان و شاندیز برای مصارف زوّاری در نظر گرفت که یک سهم و نیم عواید به سادات زوّار نجف، کربلا و کاظمین و حدود سه سهم از آن به زائران عرب جبل‌عامل و بحرین اختصاص داده است. دلیل این تخصیص را نمی‌دانیم، اما شاید این تصمیم به دلیل دوری این مناطق از مشهد و احساس نیاز ضروری به حمایت از زائران این مناطق گرفته شده باشد. وقف‌های زوّاری معمولاً به تأمین نیازهای مالی مربوط به اقامت، غذا، هزینه سفر و درمان اختصاص داشته است.
خبرنگار: محمدحسین نیکبخت
منبع: قدس آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۹۷۷۷۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
توجه ویژه جشنواره «رضوان» به جوانان صاحب ایده/ توسل به فرهنگ رضوی
به گزارش خبرنگار مهر، اولین نشست خبری جشنواره فیلم دینی رضوان، با حضور فرهاد قائمیان مدیر جشنواره بین المللی امام رضا (ع) و محمدحسین لطیفی دبیر جشنواره، دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه، در محل سازمان سینمایی سوره برگزار شد.
در ابتدای این نشست و پس از پخش سرود ملی و صلوات خاصه امام رضا (ع)، فرهاد قائمیان مدیر جشنواره بین المللی امام رضا(ع)، عنوان کرد: امیدوارم این جشنواره که متعلق به امام رضا (ع) است توسط شما اهالی رسانه حمایت شود. برای من افتخار است در جشنواره فیلم رضوان، در کنار برادر و دوست عزیز خودم، محمدحسین لطیفی هستم.
وی ضمن اشاره به حمایت جدی بنیاد امام رضا (ع) و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: با توجه به فراز و نشیب ها در این دوره جشنواره فیلم امام رضا (ع) تلاش شده است تا با رویکردی جدی در طول چند ماه جشنواره، برای جوانان علاقه مند استان های مختلف کارگاه آموزشی برگزار کنیم.
قائمیان در ادامه با اشاره به اینکه سلام همه دبیران را به شما می‌رسانم، مطرح کرد: با شروع این مرحله از جشنواره تصمیم گرفتیم یک فیلم سینمایی با فرهنگ امام رضایی را استارت بزنیم و از قبل با آقای لطیفی به موضوع فیلم فکر کردیم. این اثر به نویسندگی حامد عنقا از رمان «عشق آباد تا عشق آباد» اقتباس شده است و این پروژه سینمایی سال ها به نتیجه نرسیده است. احساس می‌کنم امسال آقا امام رضا (ع) خودشان لطف کرده اند تا این فیلم ساخته شود.
وی در پایان با توضیح این که در این جشنواره بخش فیلم دینی با موضوعات مشخص جدا شده است و بخش ویژه رضوی هم به طور خاص جدا شده است، گفت: اختتامیه جشنواره در آبان ماه و اختتامیه بخش بین الملل در اردیبهشت سال بعد برگزار می‌شود و در بخش بین الملل مرحله جدیدی را در تعامل با سایر کشورها در موضوع دین مد نظر داریم.
پس از این محمدحسین لطیفی دبیر اولین جشنواره فیلم رضوان، ضمن تشکر از امام رضا (ع) و فرهاد قائمیان برای این مسؤولیت، مطرح کرد: امیدواریم مسیری را آغاز کنیم که انتها نداشته باشد. در جهان امروز جای خالی آن آرامشی که از دین حاصل می‌شود ملموس است و هستی آرامش خود را از قلب‌های آرام می‌گیرد. بارها شنیده ایم که افراد تعریف کرده اند با پا گذاشتن در حرم امام رضا (ع) آرامش پیدا کرده اند و ما هم دوست داریم مخاطب با دیدن یک فیلم حال خوب پیدا کند.
وی ضمن اشاره به اینکه گستره فیلم های دینی شامل همه فیلم هایی با مضمون محبت، انسانیت، گذشت، ایثار و ... می‌شود، گفت: این فیلم‌ها عقبه ای در جان کارگردان و نویسنده دارد. به واسطه زمان کوتاهی که وجود داشت، امکان برگزاری بخش بین الملل برای مهر امسال امکان پذیر نبود و بخش بین الملل در اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار می‌شود.
وی از اهالی رسانه درخواست کرد: فضایی ایجاد شود که این جشنواره به خوبی دیده شود، کسی جانماند و فیلمسازان بتوانند کار کنند.
وی در پایان گفت: برای این جشنواره به کارهایی که فرهنگ رضوی را به دور از خرافات نشان دهد نیاز داریم تا ان شاء الله به آیین و مسلک امام رضا (ع) متوسل شویم.
در ادامه سید جواد رفایی مشاور راهبردی بنیاد امام رضا (ع) با مرور دوره های گذشته جشنواره امام رضا (ع)، عنوان کرد: علت توقف جشنواره برای یک مدت این بود که فیلم ها، ارتباطی با امام رضا (ع) نداشتند و تنها در بخش هایی به امام رضا (ع) اشاره می کردند از این رو تصمیم گرفتیم امسال در قالب پانزدهین دوره جشنواره رضوی اولین دوره جشنواره فیلم «رضوان» با بخش ویژه امام رضا (ع) را داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه بخش دینی جشنواره همه ادیان الهی را در بر می‌گیرد، گفت: در این جشنواره برخلاف دوره های قبلی، بخشی تحت عنوان فیلمسازی با موبایل داریم همچنین بخش ایده تا فیلم «سراج» برای آن هایی که احساس می‌کنند برای ساخت فیلم در مورد امام رضا (ع) توانایی دارند اما به کارشناس برجسته دینی و سینما نیاز دارند در نظر گرفته شده است. این بخش برای توجه ویژه به جوانان صاحب ایده اختصاص یافته است. همچنین در قالب سه کارگاه آموزشی آموزش هایی در جهت ارتقای تولیدات ارسالی به جشنواره برگزار می‌شود.
در ادامه، سعید زمانی مدیر اجرایی ۲۱ امین جشنواره امام رضا(ع)، گفت: پس از این نشست رسمی، فراخوان این جشنواره در بستر سایت شمس طوس بارگذاری خواهد شد و همه علاقه مندان و مخاطبان می‌توانند نسبت به ثبت نام اقدام کنند.
وی در انتها همه جوانان و فعالان سینما را دعوت به مشارکت در این رویداد کرد.
پس از اتمام نشست خبری از پوستر نخستین جشنواره فیلم «رضوان» رونمایی شد.
کد خبر 6091710
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است